Kawa rozpu…. Przepraszamy, ale klawiatura nie pozwala dokończyć TEGO słowa.

Historia produkcji kawy rozpuszczalnej sięga XIX wieku, a źródła podają trzy różne osoby odpowiedzialne za wymyślenie, a nawet za opatentowanie kawy instant. Jest więc Japończyk Sartori Kato, Brytyjczyk George Washington żyjący w Gwatemali i David Strang z Nowej Zelandii. Za jej znaczny rozwój odpowiada jednak brazylijska branża kawowa, która w okolicach 1930 roku, wpadła na pomysł, by w ten sposób przechowywać nadmiarową produkcję kawy. I tak powstało Nescafé…

Kawę tę pokochali amerykańscy żołnierze podczas drugiej wojny światowej, na tyle, że armia potrafiła wykupić całą roczną produkcję. W 1963 Maxwell House zaczął reklamować kawę otrzymywaną w procesie liofilizacji, która była dobra do ostatniej kropli. Pozostali producenci podchwycili ten pomysł i 20 lat później połowa kaw rozpuszczalnych w Ameryce była produkowana tą metodą. Kawa rozpuszczalna w latach 70. XX wieku stanowiła aż 30% produkcji całej sprowadzanej tam kawy!

Obecnie w niektórych państwach jej spożycie dochodzi do 50% ogólnego spożycia kawy, choć podobno w Wielkiej Brytanii jest to aż 75%. W Polsce kawa instant stanowi ponad 10% wielkości sprzedaży kawy, w Stanach Zjednoczonych 7%, zaś we Włoszech skromny 1%.

Na rynku mamy trzy rodzaje kawy rozpuszczalnej, a różnice spowodowane są metodą obróbki. Niezależnie od metody, ziarna muszą najpierw zostać upalone, następnie drobno zmielone i zaparzone. Sam proces ekstrakcji jednak daleko odbiega od domowych metod parzenia kawy.

Długie, wielopoziomowe ekstraktory (sięgające nawet wysokości trzech pięter!) parzą kawę wieloetapowo, wodą w temperaturze od 60 do 180 stopni oraz pod zwiększonym ciśnieniem, aby mimo wysokich temperatur nie dochodziło do wrzenia. Stosunek wody do kawy wynosi nawet 2:1, więc końcowy ekstrakt masy suchej ma duże stężenie, wynoszące 28-32%.

W warunkach przemysłowych ekstrakt kawy przed suszeniem jest zazwyczaj dodatkowo zagęszczany i klarowany. Suszenie rozpyłowe pozwala uzyskać charakterystyczne granulki za pomocą gorącego powietrza, lub drobny proszek za pomocą gorącego powietrza pod ciśnieniem. Cały proces trwa jedynie od 5 do 30 sekund. Liofilizacja natomiast, polega na zamrożeniu ekstraktu i pozbyciu się lodu za pomocą sublimacji, czyli bezpośredniego przejścia lodu w stan gazowy, z pominięciem stanu ciekłego. W efekcie powstaje kawowa bryła, którą tnie się na charakterystyczne dla kawy rozpuszczalnej kryształki.

W związku z tym, że kawa rozpuszczalna jest jedynie odwodnionym ekstraktem z kawy, jej wpływ na zdrowie nie różni się znacznie od kawy świeżo parzonej. Rozpuszczalna zawiera mniej cholesterolu niż kawa z ekspresu czy french pressa, jeśli jednak zwracamy na to szczególną uwagę, najlepiej będzie wybrać kawę filtrowaną.

Poziom antyutleniaczy jest podobny do świeżej kawy, a niektóre badania mówią nawet o ich zagęszczeniu. Kawa spożywana jest w tak dużych ilościach, że jest głównym źródłem antyutleniaczy w amerykańskiej diecie.

Zauważa się jednak, że kawa rozpuszczalna ma mniejszą zawartość kofeiny i znacznie bardziej obniża przyswajalność żelaza. Może być też jednym z głównych źródeł trującego akrylamidu w diecie. Mimo, że zawiera go też świeżo palona kawa, to jego ilość w rozpuszczalnej jest aż dwukrotnie wyższa (a jeszcze gorzej wypada kawa zbożowa –niemal pięć razy więcej tej substancji).

Im dłużej palona i ciemniejsza kawa, tym więcej akrylamidu, wytwarza się on bowiem pod wpływem długiej obróbki w wysokich temperaturach. Warto zwrócić uwagę na informacje na opakowaniu, gdyż kawa rozpuszczalna może być w rzeczywistości kawą zbożową z dodatkiem kawy rozpuszczalnej.

Zdrowotną pułapką są też wszelkie kawy rozpuszczalne typu „cappuccino” lub „3w1”, w których ilość dodatków przekracza zawartość samej kawy (zawierają nawet 50% cukru, zabielaczy, barwników, tłuszczy trans, stabilizatorów i emulgatorów).

Oto skład jednej z popularnych saszetkowanych kaw 3w1: cukier, syrop glukozowy, utwardzony t tłuszcz roślinny, kawa rozpuszczalna (10,2%), odtłuszczone mleko, regulatory kwasowości (E 331, E 339, E 340, E 450, E 451), białka mleka, maltodekstryna, emulgatory (E 471, E 472), substancja przeciwzbrylająca (E 554).

Nie łudźmy się jednak, że do fabryki kawy rozpuszczalnej trafia kawa wysokiej jakości. Jeśli farmer ma dobra kawę, to sprzeda ją w dobrej cenie, dobrej palarni. A do wielkiego koncernu trafiają ziarna, które nie przeszły selekcji i nie nadają się dla wymagających palarni. Znajdziemy więc tam owoce niedojrzałe lub przejrzałe, a wręcz zgniłe czy robaczywe.

Oczywiście opakowania zapewniają, że kawa wyprodukowana jest z ziaren z najlepszych plantacji na świecie, ale nie dajmy się zwieść. Ziarna z najlepszych plantacji to niekoniecznie najlepsze ziarna (wspaniała gra słów!). W kawie rozpuszczalnej nie znajdziemy ani smaków, ani aromatów znanych nam z kaw wysokiej jakości. To kawa dla tych, co cenią wygodę ponad smak, jakość i przyjemność. A właściwie to względną wygodę, bo niemalże tak samo szybko jesteśmy w stanie przygotować kawę wysokiej jakości w domowych warunkach.