Maciej DuszakJeśli dobra kawa ma Ci towarzyszyć każdego dnia w domu lub biurze, warto zaparzyć ją w odpowiedni sposób. Na rynku dostępnych jest masa ekspresów różnego typu. Jak się połapać w tym gąszczu modeli? Postaramy się odpowiedzieć na to pytanie.
Po pierwsze, musimy określić, gdzie ekspres będzie parzył kawę i w jakiej ilości. Zupełnie innych parametrów będziemy oczekiwać od automatu, który ma zadowolić dziesiątki osób, a czym innym powinien charakteryzować się sprzęt dla espresso geeka pijącego kawę w domu. Zatem do dzieła!
Ekspres do biura
Wiadomo jak wygląda biurowa rzeczywistość – wszyscy są spragnieni, każdemu się spieszy, a kawa ma zrobić się sama. Do tego nikt nie ma czasu, aby zaprzątać sobie głowę czyszczeniem i konserwacją sprzętu. Jednym zdaniem – ekspres ma działać szybko, być prosty w obsłudze i najlepiej by sam o siebie zadbał. Czego zatem szukamy?
Odpowiedzią będzie ekspres automatyczny – taki, do którego wsypujemy ziarna, wlewamy wodę i pozostaje nam tylko nacisnąć przycisk wyboru ulubionej kawy. Dobry automat będzie posiadał młynek z regulacją grubości mielenia, wbudowany filtr do wody oraz automatyczny system czyszczący, który sam przypomina o konieczności konserwacji maszyny, a także odkamienianiu.
Ekspres automatyczny jest rozwiązaniem bardzo wygodnym w biurze. Trzeba jednak dobrać odpowiednią wydajność do ilości spijających kawę. //fot. Jakub Jakubicki
Równie istotne jest dobranie maszyny o odpowiedniej do naszych potrzeb wydajności. Jeśli tutaj zechcemy zaoszczędzić na zakupie, to z pewnością potem to odczujemy. Ekspres ma określoną dzienną wydajność liczoną w zrobionych kawach. Jeśli zacznie pracować pod zbyt dużym obciążeniem, musimy się liczyć z częstymi naprawami, niezadowoloną kadrą i rosnącymi kosztami eksploatacji. Stąd też niewielkie ekspresy automatyczne nie zdadzą egzaminu w kilkudziesięcioosobowych zespołach pracujących dzień i noc. Przykładowo, w jednym miejscu sprawdzi się niewielka Nivona CafeRomantica 777 za nieco ponad trzy tysiące złotych, a w drugim, kosztująca w okolicach dziesięciu tysięcy, całkiem spora Jura Xs9, której wydajność dzienną wylicza się na poziomie sześćdziesięciu kaw (a to i tak nie jest największy ekspres w ofercie).
Na co jeszcze należy zwrócić uwagę? Pamiętajmy, że ekspres ciśnieniowy nie zaoferuje nam również najwyższej jakości parzenia, porównywalnej z manualnym odpowiednikiem obsługiwanym przez baristę. Zatem mamy tutaj do czynienia z pewnym kompromisem na rzecz szybkości i prostoty użytkowania – kosztem jakości samego espresso. Co nie znaczy, że z żadnego ekspresu automatycznego nie uzyskamy przyzwoitych efektów (ot, choćby ekspresy Jura), jednak wiąże się to oczywiście z ceną całego sprzętu, która może wahać się od czterech tysięcy złotych w górę.
(…) mamy tutaj do czynienia z pewnym kompromisem na rzecz szybkości i prostoty użytkowania – kosztem jakości samego espresso. Co nie znaczy, że z żadnego ekspresu automatycznego nie uzyskamy przyzwoitych efektów.
Warto przyjrzeć się jeszcze takim parametrom, jak choćby ile kaw można zaprogramować w danym ekspresie, czy może przygotowywać na przykład dwie na raz, bądź zwrócić uwagę, w jaki sposób jest spieniane mleko – czy przez pobieranie mleka bezpośrednio z kartonu, czy z wbudowanego pojemnika albo zewnętrznej przystawki. Każde z nich ma swoje wady i zalety. Pierwsze jest najłatwiejsze w utrzymaniu higieny, to z pewnością.
Ach, te życiowe wybory, czy mamy jakąś alternatywę dla drogiego automatu? Oczywiście!
Ekspres przelewowy to bardzo dobra propozycja do biura – na raz przygotowuje dużą ilość dobrej, czarnej kawy i jest tani w eksploatacji //fot. Jakub Jakubicki
Z odsieczą jak zwykle przychodzi nam ekspres przelewowy. Jest znacznie tańszy od automatycznego kombajnu, równie prosty w obsłudze i daje napar doskonałej jakości. Można w nim zaparzyć kawę dla całego biura na raz, bo nawet i kilka litrów. Wykorzystajmy to, aby zostać pracownikiem miesiąca, przynosząc napar wszystkim spragnionym przed samym deadlinem. Nie napijemy się z niego latte, ani cappuccino, ponieważ przelewówka nie posiada spieniacza do mleka. Ale jeśli w naszym biurze nikt nie płacze za takimi specjałami i zadowala się dużym kubkiem doskonałej czarnej lub mlecznej kawy, to wybór staje się prosty. Również konserwacja takiej maszyny jest tańsza. Dzięki znacznie niższej cenie w porównaniu do ekspresu ciśnieniowego, możemy przeznaczyć zaoszczędzone pieniądze na lepszej jakości kawę i uczynić każdy dzień wspanialszym.
Oczywiście ekspres przelewowy nie jest wyposażony w młynek. Ten trzeba kupić osobno, ale jest to wydatek niezbędny, by cieszyć się dobrą, świeżą kawę. W zupełności wystarczy coś pokroju Baratzy Encore.
Ekspres do domu
Zupełnie innymi prawami rządzi się domowa kuchnia. Mniej miejsca, mniejsze zużycie kawy i teoretycznie więcej czasu na jej przygotowanie. Ale czy to jedyne kryteria jakimi powinniśmy się kierować?
Tak naprawdę na samym początku powinniśmy sobie odpowiedzieć na pytanie: jakim kawoszem jestem? Czy lubię dopracowywać smak do perfekcji, dłubać w ustawieniach, parametrach ekstrakcji i spędzać godziny na trenowaniu swoich umiejętności spieniania mleka? A może wolę po prostu nacisnąć jeden guzik i obudzić się przy filiżance cappuccino, które parzy się samo, kiedy nalewam sobie szklankę wody?
Ekspres kolbowy to doskonały wybór dla osób chcących dopracować każdy detal swojej kawy. Wymaga jedna pewnych nakładów finansowych oraz nauki. //fot. Marcin Rzońca
Dla tych pierwszych odpowiedź jest tylko jedna: kolbowy ekspres ciśnieniowy. Tylko taka maszyna, o odpowiednich parametrach, pozwoli nam na wyciągnięcie z kawy maksimum smaku, gęstego, intensywnego w smaku espresso, o jakim mogą jedynie pomarzyć użytkownicy automatów. Czego szukać?
- Wielkość bojlera – to bodaj najbardziej istotny parametr – im większy, tym lepsza stabilność temperatury oraz wydajność, ale i dłuższy czas nagrzewania się.
- technologia budowy – HX, DB, termoblok….ciężko się w tym połapać jeśli nie jest się serwisantem. Aby móc parzyć kawę i spieniać mleko jednocześnie, konieczny jest ekspres zbudowany w oparciu o wymiennik ciepła (HX) lub z dwoma niezależnymi bojlerami (DB). Małe ekspresy domowe nie dadzą sobie z tym rady i konieczne będzie osobne dogrzewanie bojlera w celu spieniania mleka, a następnie jego chłodzenie, jeśli będziemy chcieli zaparzyć kolejne espresso.
- Rodzaj pompy – mocna pompa rotacyjna będzie cicha i znacznie bardziej stabilna oraz wytrzymała niż pompa wibracyjna, która jednak jest tańszym standardem w ekspresach domowych.
- Kontroler temperatury – tutaj szukajmy systemu PID czyli cyfrowej jednostki dającej najlepszą stabilność i kontrolę temperatury oraz pełną dowolność jej regulacji. W przypadku drugiego rozwiązania jakim jest presostat, również możemy regulować temperaturę, ale nie jest to tak precyzyjne rozwiązanie, ani nie oferuje takiej stabilności jak PID.
- Wielkość grupy zaparzającej i średnica sitka – 58 mm to światowy standard, co pozwala bez trudu kupić sitka, prysznice czy tamper odpowiednie dla naszych potrzeb.
Wszystkie te elementy oczywiście mają wpływ na cenę ekspresów kolbowych. W zależności od tego, w co jest dany sprzęt wyposażony bądź jakiej jest wielkości, ceny mogą się wahać od kilku tysięcy do kilkudziesięciu nawet! Warto zatem pomyśleć, czy wystarczy nam, na przykład domowy, solidny ekspres pokroju Rancilio Silvia, którego koszt nie przekracza trzech tysięcy, czy może wolimy pójść na całość i kupić ekspres LaMarzocco GS/3. To tylko dziesięć razy tyle co Rancilio…
Kiedy już uporamy się z całą techniczną układanką, musimy pamiętać, że dobry ekspres kolbowy to maszyna profesjonalna i wymaga pewnej ręki oraz co najważniejsze – młynka wysokiej klasy. Tak naprawdę to właśnie młynek żarnowy o mocnym silniku i ergonomicznej konstrukcji będzie najważniejszym elementem układanki, ale to już temat na osobną opowieść… Sporo tego, czyż nie?
Kiedy już uporamy się z całą techniczną układanką, musimy pamiętać, że dobry ekspres kolbowy to maszyna profesjonalna i wymaga pewnej ręki oraz co najważniejsze – młynka wysokiej klasy.
Dla tych, którym zakręciło się w głowie od powyższych danych, stworzono automatyczne ekspresy ciśnieniowe, o których wspominaliśmy powyżej. W domowych warunkach wydajność raczej nie będzie dla nas problemem. Tutaj liczą się kompaktowe rozmiary i cena, która będzie adekwatna do jakości. Poza tym, ponownie – filtr do wody, żarnowy młynek z regulacją i system czyszczący będą dużymi atutami.
Ekspres przelewowy to także bardzo dobra propozycja do domu. Łatwy w obsłudze, tani w eksploatacji, a i oko może cieszyć! //fot. Jakub Jakubicki
A co, jeśli nasz budżet jest ograniczony i jednocześnie zależy nam na jakości? Ponownie z pomocą przychodzi ekspres przelewowy. W komplecie z młynkiem, wagą i filtrem do wody możemy mieć niezastąpiony zestaw, którym będziemy cieszyć się każdego dnia. A to wszystko już za około 1500 zł czyli znacznie, znacznie taniej niż jakikolwiek automat. Czegoż chcieć więcej?
Przykładowy zestaw:
- Ekspres Moccamaster
- Młynek Wilfa Svart
- Dzbanek filtrujący Brita
- Waga Coffee Gear
Nikt nie mówił, że będzie łatwo. Zanim pospieszymy wydawać ciężko zarobione złotówki, najpierw warto odpowiedzieć sobie czego oczekujemy i ile czasu chcemy poświęcić każdego dnia na przygotowanie kawy. Dobry wybór będzie nas cieszył każdego dnia, a o to przecież chodzi!
