Espresso to napój nierozerwalnie związany z kawiarnią i włoskim, szybkim stylem picia kawy poza domem. Przygotowuje się je z użyciem specjalistycznego sprzętu oraz korzysta z wiedzy i doświadczenia niezbędnych do prawidłowego przygotowania tej legendarnej kawy oraz napojów mlecznych na jej bazie. A co jeśli chcemy cieszyć się tym włoskim specjałem w naszej kuchni? Jaki ekspres wybrać, aby zostać home baristą?
Jak każdy temat związany z wyborem sprzętu, także i ten nie jest łatwy, a producenci nie próżnują i wciąż prezentują nowe modele w różnych zakresach cenowych. W tym artykule postaramy się Wam pomóc i podpowiedzieć na jakie parametry ekspresu należy zwrócić uwagę przed zakupem, aby wybrać model dopasowany do naszych potrzeb oraz budżetu.
Po pierwsze… młynek!
To nie pomyłka, ani żart – decydując się na manualną metodę przygotowania espresso musimy pamiętać również o młynku, gdyż ekspresy kolbowe nie są (zazwyczaj) w niego wyposażone. Aby było jeszcze ciekawiej, to właśnie młynek decyduje w największym stopniu o jakości ekstrakcji espresso. Ma on większy wpływ na jej przebieg niż ekspres i jeśli zależy Ci na wyciągnięciu z ziaren maksimum smaku, warto zacząć od niego.
Więcej informacji nt. wyboru młynka do kawy znajdziesz w tym artykule.
W dużym skrócie, wybierając młynek do espresso, należy zwrócić uwagę na:
- średnicę i materiał żaren – im większe tym lepsze, wybieraj wyłącznie stalowe;
- system regulacji – najlepszym wyborem będzie bezstopniowa regulacja oparta na śrubie ślimakowej, co zapewni precyzję mielenia i łatwość obsługi;
- system dozowania – młynek powinien namielać kawę bezpośrednio do kolby, za każdym razem dokładnie tyle, ile trzeba;
- przeznaczenie – pamiętaj, że młynek do espresso to nie to samo, co młynek do alternatywnych metod parzenia. Z racji tego, że espresso wymaga większej precyzji mielenia niż np. drip, młynek dedykowany do tej metody parzenia będzie zwykle droższy i nie ma tutaj drogi na skróty.
Planując swój zestaw do espresso zacznij właśnie od tego elementu i pamiętaj, że nawet najdroższy ekspres za kilkanaście tysięcy złotych nie zaparzy poprawnego espresso z kawy zmielonej na tanim młynku. Budżet na ekspres i młynek powinien rozkładać się w proporcji 40:60 na korzyść tego drugiego. Zaskoczenie?
1. Eureka Mignon – młynek dla początkujących, 2. Baratza Sette 270 Wi – młynek dla średnio-zaawansowanych, 3. Eureka Atom Specialty 65 – młynek dla zaawansowanych, 4. Eureka Atom Specialty 75 – młynek dla zaawansowanych, 5. Mahlkönig EK 43S – młynek dla prawdziwych kawowych geeków
Wybór kolbowego ekspresu ciśnieniowego
Po uporaniu się z młynkiem, czas na ekspres. Aby wybrać odpowiednią dla nas maszynę, należy poznać kluczowe elementy wpływające na jej jakość i tym samym cenę. Poniżej omówimy kluczowe parametry ekspresów kolbowych, ich wpływ na jakość zaparzanej kawy oraz funkcjonalność i wydajność.
1. Bojler
To serce ekspresu, w którym znajdują się gorąca woda oraz para. Im większa jego pojemność, tym lepiej dla wydajności ekspresu i stabilności temperatury. Ekspresy kolbowe budowane są zwykle w trzech technologiach, które oferują kolejno coraz wyższe możliwości i są również wyznacznikiem półki cenowej.
- Bojler pojedynczy (Single Boiler) – jeden element odpowiedzialny jest za podgrzewanie wody do zaparzania espresso, a także generowanie pary do spieniania mleka. Ten typ bojlera to podstawowa konstrukcja stosowana w tanich ekspresach. Jego minusem jest brak możliwości jednoczesnego zaparzania espresso i spieniania mleka. Wpływa to na wydłużenie czasu przygotowania napojów takich jak np. cappuccino, latte czy flat white. Pojedyncze bojlery mają też zwykle niską pojemność, co przekłada się na ich niewielką wydajność. Takie ekspresy dobrze sprawdzą się dla miłośników czarnej kawy – jeśli pijesz wyłącznie espresso, to w niewielkim budżecie uda się znaleźć dobry ekspres.
1. Lelit Anna PL41EM | 2 080,00 zł, 2. Sage Duo-Temp Pro | 1 699,00 zł, 3. Gran Gaggia Prestige | 650,00 zł
- Wymiennik ciepła (HX – Heat Exchanger) – wyższa, profesjonalna półka ekspresów kolbowych oparta jest w większości na tej konstrukcji. Tutaj główny, większy bojler odpowiedzialny jest za generowanie pary do spieniania mleka. Wewnątrz niego znajduje się mniejszy bojler, który jest ogrzewany ciepłem otaczającej go wody. To właśnie wymiennik ciepła, w którym znajduje się woda używana do zaparzania espresso. Zaletą tego rozwiązania jest możliwość jednoczesnego spieniania mleka i zaparzania kawy. Para dostępna jest w każdym momencie i nie trzeba specjalnie podgrzewać bojlera, aby ją wygenerować, tak jak w przypadku konstrukcji jednobojlerowej. HX ma zwykle większe rozmiary, co skutkuje wyższą wydajnością i lepszą stabilizacją temperatury. To technologia, która sprawdza się w gastronomii od wielu lat. Jej minusem jest natomiast zależność temperatury wody od ustawień bojlera pary. Jeśli zatem podnosimy ciśnienie pary, aby np. łatwiej i szybciej spieniać mleko, to automatycznie temperatura ekstrakcji idzie w górę i vice versa – obniżenie temperatury wody skutkuje mniejszą mocą pary, a w skrajnych ustawieniach może ona nie powstawać w ilości niezbędnej do spieniania mleka. HX to dobre rozwiązanie dla każdego, kto ceni sobie wysoką jakość espresso, ale chce również spieniać mleko i cieszyć podniebienie kawami typu cappuccino czy flat white.
1. Lelit Mara PL62 | 5 700,00 zł, 2. Nuova Simonelli Oscar II | 3 599,00 zł, 3. Domobar Junior HX | 7 532,00 zł
- Podwójny bojler (DB – Double Boiler) – W tym układzie znajdują się dwa bojlery z osobnymi grzałkami. Jeden zapewnia parę, a drugi gorącą wodę. Obie jednostki są niezależne i można je dowolnie ustawiać. W tym układzie mamy największe pole manewru jeśli chodzi o konfigurację parametrów, a także najwyższą wydajność i stabilność temperatury. Technologia DB jest stosowana w najlepszych modelach profesjonalnych, ale i niektóre ekspresy domowe są w nią wyposażone.
1. La Marzocco Linea Mini | 19 999,00 zł, 2. Lelit Diana PL60R1 | 4 250,00 zł, 3. Sage Dual Boiler | 5 499,00 zł, 4. Lelit – Bianca PL162T | 9 900,00 zł, 5. Lelit Elizabeth PL92T | 6 140,00 zł
2. Kontrola temperatury
Temperatura wody jest jednym z kluczowych parametrów wpływających na ekstrakcję kawy. Jej ustawienie, a także stabilność w czasie są wysoce pożądane nie tylko ze względu na jakość espresso, ale także wygodę użytkowania.
- Termostat/presostat – to analogowy system kontroli temperatury. Zwykle nie mamy tutaj oznaczeń konkretnych wartości, więc ustawia się je “na oko”. W wypadku tego rozwiązania konieczna jest pewna wprawa w kontroli temperatury i wyczucia odpowiedniego momentu do rozpoczęcia ekstrakcji. Analogowy system nie jest jednak problemem, jeśli chcesz po prostu napić się espresso lub kawy z mlekiem, a w nocy śnisz o innych rzeczach niż portafiltry, presostaty i pompy rotacyjne.
- Jeśli jednak należysz do tej grupy użytkowników, zadowoli Cię tylko cyfrowy kontroler temperatury PID. Korzysta on z zaawansowanego algorytmu, który steruje pracą grzałek tak, aby zadana temperatura była utrzymywana stale. Kontroler cyfrowy pozwala na ustawienie pożądanej temperatury często z dokładnością nawet do 0,1 stopnia Celsjusza, co zadowoli najbardziej wymagających. Ten system zapewnia stabilną temperaturę w każdym momencie, a także pozwala zaoszczędzić energię elektryczną, gdyż grzałki pracują tutaj krócej niż w analogowym wariancie.
3. Inne parametry
Dwa powyższe punkty są decydujące o klasie urządzenia, jego funkcjonalności oraz przede wszystkim, jakości espresso, jakie pozwoli on uzyskać. To jednak nie wszystko. Dodatkowe czynniki również warto wziąć pod uwagę, kiedy już zdecydujesz się na konkretną kombinację bojlera i systemu kontroli temperatury.
- Pompa – Jest odpowiedzialna za ciśnienie wody podczas ekstrakcji espresso. Powinna mieć możliwość zmiany ustawień (choć zwykle schowana jest głęboko w środku obudowy i modyfikacja jej ustawień wymagać będzie zdjęcia zewnętrznego panelu). Większość ekspresów posiada pompę wibracyjną, która generuje więcej hałasu niż wariant rotacyjny, który jest też bardziej wydajny, ale i droższy.
- Izolacja termiczna bojlerów – obniża konsumpcję energii elektrycznej i pozwala na lepszą stabilizację temperatury.
- Rozmiar grupy zaparzającej – światowy standard w profesjonalnych urządzeniach to 58 mm. Ekspres, który posiada taką grupę zaparzającą będzie kompatybilny z wymiennymi akcesoriami, takimi jak precyzyjne sitka czy tampery. Dzięki nim jakość espresso można wynieść na jeszcze wyższy poziom.
- Przyłącze wody – funkcja, która znacznie zwiększa wygodę użytkowania. Po podłączeniu ekspresu do filtrowanej wody i odpływu na stałe, nie musimy już nigdy więcej martwić się przepełnionym zbiornikiem na ścieki lub ekstrakcją przerwaną z powodu braku wody w zbiorniku. W tę funkcję wyposażone są ekspresy z wyższej półki, które sprawdzą się nie tylko w domu, ale również małej gastronomii czy biurze.
- Programowane dozy – dzięki tej funkcji po naciśnięciu przycisku parzenia ekspres dozuje ściśle odmierzoną ilość wody i wyłącza ekstrakcję w żądanym momencie. Dzięki temu rozwiązaniu uzyskujemy większą powtarzalność i wygodę użytkowania.
- Dysza spieniająca – generalna zasada brzmi: im droższy ekspres, tym lepszy system spieniania mleka. Warto zwrócić uwagę na konstrukcję dyszy – zdejmowana końcówka będzie pomocna w czyszczeniu. Można ją także zmienić aby uzyskać inną charakterystykę pary i np. lepsze efekty spieniania. Ekspresy z wymiennikiem ciepła i podwójnym bojlerem pozwalają szybciej, lepiej i wygodniej spienić mleko niż warianty jednobojlerowe.
Espresso jak z kawiarni w domowym zaciszu jest możliwe. Jego jakość zależeć będzie od naszych wymagań oraz budżetu. Im lepszy młynek oraz ekspres, tym więcej smaku wyciągniemy z tych samych ziaren. Pamiętaj, że w pierwszej kolejności to młynek decyduje o przebiegu ekstrakcji i warto od niego zacząć konfigurację domowej kawiarni.
