Wymarzony sprzęt właśnie przyszedł. Stoi dumnie w kuchni. Ekspres ciśnieniowy – świat nowych możliwości i eksperymentów. Ale… jak właściwie zmielić do niego kawę? Pytanie z pozoru wydaje się proste, ale po paru próbach można dostrzec odpływający w dal od naszych oczekiwań smak kawy. Wtedy łatwo o stwierdzenie „moja kawa nigdy nie będzie jak w kawiarni”. Stop! Czytaj dalej… będziesz zwycięzcą!
Po co mielimy kawę?
Zaczynając od początku warto zadać sobie pytanie – po co mielimy kawę? Napar z pełnych ziaren nie cieszyłby się taką popularnością (i smakiem), co ich rozdrobnienie. Więc o co w tym chodzi? Poprzez mielenie kawy dzielimy ją na frakcje – ich wielkość będzie miała bezpośrednie przełożenie na smak przygotowywanej kawy. Im drobniej zmielimy ziarna – tym więcej smaku oddadzą wodzie, którą wykorzystujemy w procesie parzenia. Im grubiej – tym mniej smaku oddadzą. Czy to wszystko? Tyle?
Ależ oczywiście, że nie… Grubość mielonej kawy stanowi również opór dla wody przeciskanej przez kawę. Drobno mielona kawa będzie stawiała większy opór niż ta zmielona grubiej, co przełoży się na czas parzenia kawy. Ten również będzie wyznacznikiem smaku finalnej filiżanki kawy.
Warto pamiętać, że jakość kawy jest ściśle powiązana z jakością przemiału – tutaj istotny będzie młynek, którym zmielimy kawę. Gdy mówimy o kawach wysokiej jakości powinniśmy zapomnieć o młynku nożowym (a najlepiej oddać komuś w “prezencie”). Znane urządzenie z lat dzieciństwa nada się świetnie do mielenia cukru na puder, pieprzu czy tworzenia muzyczych sampli. Dobra kawa do tego sprzętu po prostu nie pasuje. O roli młynka, i dlaczego to właśnie w młynek powinniśmy zainwestować w pierwszej kolejności, przeczytasz w tym artykule.
Istnieje określona wartość wielkości ziaren kawy, która przekłada się na smaczny efekt końcowy. Jest to przedział pomiędzy 200 μm a 600 μm (μm – mikrometr). Warto zaznaczyć, że w zależności od konkretnego ekspresu przemiał będzie się różnił, więc należy ten parametr dobrać osobiście. Czy taki przedział zamyka temat i odsiewa wszelkie wątpliwości? Prawdopodobnie nie, dlatego spróbujmy bardziej życiowych porównań.
Pokaż mi swój młynek, a powiem Ci jak go ustawić
Zanim przejdziemy do praktyki, warto podkreślić wpływ posiadanego młynka na regulację stopnia zmielenia kawy. Najczęstszym wyborem dla domowego baristy jest ręczny młynek – duża część lepszych modeli z powodzeniem da sobie radę ze zmieleniem kawy do ekspresu ciśnieniowego. Problem może jednak stanowić regulacja – przy doborze stopnia mielenia ważna jest tzw. mikroregulacja czyli zdolność do jak najmniejszego odsuwanie i zsuwania żaren od siebie. W przypadku młynka Comandante przydatna będzie oś zwiększająca skalę regulacji młynka, tzw. „Red Clix”. W przypadku innych młynków warto zwrócić uwagę na możliwą skalę regulacji – im jest ona drobniejsza, tym łatwiej będzie nam dobrać adekwatny rozmiar zmielonych części kawy.
Regulacja stopnia zmielenia kawy w młynkach ręcznych odbywa się najczęściej za pomocą pokrętła w dolnej części młynka. Przy przekręcaniu słychać charakterystyczne „kliki”, które określają kolejne stopnie mielenia kawy (im więcej „klików” od pełnego skręcenia młynka, tym na większe części zmielimy kawę).
Inaczej wygląda sprawa regulacji w przypadku młynków automatycznych. Tutaj modele przeznaczone do mielenia pod espresso (nie każdy młynek automatyczny to młynek do espresso), będą miały fabrycznie dokładną skalę regulacji potrzebną przy korzystaniu z ekspresu ciśnieniowego.
Regulacja stopnia zmielenia kawy w młynkach automatycznych odbywa się za pomocą śruby do regulacji. Niektóre modele posiadają dwa pokrętła – jedno do ustawień głównych, drugie do mikroregulacji.
Zobacz jak zmielić kawę
Na poniższych zdjęciach zobaczysz jak wygląda skala mielenia kawy do espresso. Punktem odniesienia będzie linijka do kawy ze skalą w mikrometrach oraz bardziej życiowa moneta.
W zdecydowanej większości ekspresów zalecana wartość będzie bliższa 1 i 2 zdjęciu, jednak przy regulacji młynka warto kierować się smakiem (i paroma wartościami technicznymi, o których poniżej).
Oddaj się w ręce… języka
Już wiesz jak teoretycznie zmielić kawę. Czas na ćwiczenia praktyczne. Pamiętaj, że kawa to napój, który powinien przede wszystkim smakować – dlatego skorzystaj z pomocy wbudowanego w Ciebie narzędzia – własnego języka. Zwróć uwagę, czy kawa parzy się w przedziale 20-35 sekund, czy sitko zawiera odpowiednią ilość kawy (odpowiednią do konkretnego sitka – takie informacje znajdziesz najczęściej w instrukcji konkretnego modelu ekspresu, najczęściej będzie to 7-10 g kawy dla sitka pojedynczego i 14-20 g dla podwójnego) i czy kawa jest równomiernie ubita tamperem. Odstępstwa od tych warunków będą skutkowały zmianą smaku espresso.
Niedoparzona kawa to taka, w której dominuje kwaśne odczucie, brak słodyczy, pusty smak i słabo utrzymujący się posmak kawy. Najczęściej taka filiżanka kawy będzie łączyła się ze zbyt krótko parzoną kawą, słabo ubitą kawą, zbyt małą porcją kawy, bądź, i tutaj dochodzimy do sedna, ze zbyt grubo zmielonymi ziarnami. Należy więc zmielić odmierzoną porcję nieco drobniej i… spróbować jeszcze raz.
Przeparzona kawa to taka, w której wyczujemy dominującą gorycz, suchość i dużą, nadmierną intensywność smaków. Najczęściej wynika to ze zbyt długiego parzenia, za mocno ubitej kawy w sitku, za dużej porcji kawy bądź ze zbyt drobno zmielonej kawy. Ratujemy sytuację mieląc kawę na grubsze części i… próbujemy jeszcze raz.
Kawa wychodzi słodka, pojawia się przyjemna kwasowość, długi posmak i przyjemne nuty. Mamy to! Właśnie o taką filiżankę walczyliśmy ustawiając nasz młynek. Droga do jej osiągnięcia nie jest łatwa ale warto walczyć. Na pocieszenie powiem Ci, że bariści w kawiarniach zaczynają dzień od takiej właśnie kalibracji młynka i zasada jest prosta – im więcej trenujesz, tym lepsze wyniki osiągasz. Powodzenia i pamiętaj o zaufaniu dla swojego języka i nosa.
